ANATOPLUM

Yeni Yıl Ermeniler için hayır ve bereket bayaramıdır!

Değerli okurlarımız, Yılbaşı bayramı vesilesiyle Ermenistan’da eski dönemlerden gelen gelenekleri sunmak istiyoruz.

Gelenek uyarınca Ermenilerin 3 Yılbaşı vardı:   Navasard, Amanor ve Kaghand. Bunlar 21 Mart, 11 Ağustos ve 1 Ocak’ta kutlanıyordu.  Kadim zamanlarda Emenistan’da yılbaşı gecenin gündüze eşit olan günü 21 Martta kutlanıyordu. 21 Mart gününün yılbaşı olarak seçilmesi bir tesadüf değildi. Ermeni putperest rahiplerinin gözlemlerine göre, tabiat ilk baharın başında uyanıyor. Onun için Ermeniler çiftçilik çalışmalarını da simgeleyen tabiatın uyanması gününü Yılbaşı diye kutluyordu. Bu gün ayrıca Ermeni mitolojisinin tanrı olan Vahagn’ın doğuşuyla bağlıyordu. Vahagn, ateşin tanrıydı ve kudret simgeliyordu.

Amanor, yeni yıl demektir. Ermeni efsanesinde Amanor’un Tanrı bolluk, bereketlilik ve mahsulun koruyucusu olmaktadır. Amanor’un kardeşi Vanatur ise misafiperverliğin tanrı olarak biliniyordu. Yıl başı bayramı Amanor ve Vanatur’a adanmış oluyordu.  Konukseverlik Ermenilerde her zaman özel bir yer tutuyor. Ermeni ata sözlerine göre, evin misafiri Allahın misafiridir.

Ermneni 2. yılbaşı olan Navasard 11 Ağustosda kutlanıyordu. Geleneğe göre, Ermenilerin atası olan Hayk zalim Bel’i öldürerek, kendi hanedanlığını düşmanın hükümranlığı altından kurtardı. Bu zafer milattan önce 11 Ağustos 2492 yılı tarihinde kazandı. Bu olay dolayısıyla tarihi Ermenistan’da 1 Navasard, demek 11 Ağustos günü Yılbaşı diye kutlanıyordu.  Navasard törenlerine Ermeni kral ve kraliçesi, prenseler ve askerlik halkla bilrlikte katılıyordu. Bu törenler sadece eğlence değildi. Navasard törenleri içinde milli birlik ve ruh gücü anlamını kapsıyordu.

18. yüzyılda  Katolikos Simeon Yerevantsi’nin kararıyla 1 Ocak yılbaşı günü olarak beyan edildi. Yılbaşı Ermenistan’da ayrıca Amanor söylenir. Amanor yılın birinci günü demektir. Amanor ayrıca Kağand denir. Kağand Rumca Kalantos sözünden alınıp, her yılın birinci gününün anlamına geliyor.

Yılbaşında mutlaka Noel ağacı süslenir. Avrupa’da Noel ağacı İsa’nın kutsal doğuşuyla bağlı olarak 25 Aralıkta süslenir. Noel ağacı süslenmesinin geleneği Avrupa’da XVI. yy-da devreye girmiştir.   İnsanlar birbirini kutlayıp hediyeler verirler. Ermenistan’da Noel ağacı Yılbaşının arifesinde süslenir. İsa’nın kutsal doğuşu bayramı da 6 Ocakta kutlanır.

Ağacın tapılması Ermenistan’da en eski dönemlerden kabul edilmiştir. Putperestlik döneminde doğa, orman ve ağaçlar halk tarafından tapılıyordu. Eski zamanlarda Ermeniler ruhun ölümsüzlüğüne inanıyordu. Bu inanç uyarınca, hayattan sonra adamın ruhu çevredeki doğaya geçiyordu.

Bayramın arifesinde Ermeniler geleneğe göre ev ve avluyu temizliyordu. Bu çalışmalara hep aile katılıyordu. Temizleme töreni doğa tapılması dönemlerinden geliyor. Yeni yılın gelmesi vücüt ve ruhun temizliğini simgeliyor. Ermenice “Surb” yani “Kutsal”  kelimesi  temiz anlamına geliyor. Temizlik ise başlangıç, yeni dönem, güneşin yeni devresi ve yeni yılı simgeliyor. Temizleme töreninin ayrıca ruhani mahiyeti de var.

Eskilerde bayramda aile üyelerinin ağzılarına bal sürülüyordu, zira bu günlerde birbirine yalnız tatlı sözler denmeliydi. Eski yıldan yeni yıla geçiş gününde her bir kötü sözünün bütün yıl boyunca kötülük getireceği sayılıyordu. Evlerde muhakkak ateş yanıyordu. Ateş evin başarısını koruyucusunun sembölüydü. Evin konukları da ateşin sönmemesi  için ateşe odun ekliyordu.

Yılbaşında Ermenilerin sofraları koşullar ve şartlara bakmaksızın her zaman bol oluyordu. Çeşitli bölgelerde yemekler de çeşitlidir. Ermenistan farklı iklimli bir ülkedir. Birbirlerine komşu olan bölgelerde bile aynı mahsul kaldırılmaz. Bundan dolayı farklı bölgelerde farklı yemekler hazırlanır. Ama bu farklılığa bakmaksızın bunlar arasında birçok genellikler de var. Ermenistan’nın bütün bölgelerinin töreni sofralarının milli niteliği var. Sofralarda çeştli börekler, turtalar, kuru meyvalar, bazı tolmalarla beraberle gelenkesel Ermeni Pasus tolması, etli yemekler, salatlar, Ermeni şarapları ve bir çok başka tatlı yemekler bulunuyorlar. Gelenk uyarınca, Yılbaşı nasıl karşılanırsa, bütün yıl böyle geçer. Yılbaşı bayramı sevinç, mutluluk ve  bereketin sembolüdür. Yeni yılda hepinize sevinç, aşk, refah, mutluluk ve umutlarınız ile arzularınızın geçirilmesini diliyoruz. 

Daha fazlasını göster
Back to top button