Ermenistan’da, Osmanlı mahkemesi tarafından idama mahkum edilmiş Talat Paşa’yı öldüren Soğomon Tehliryan’ın anısına adanan bir müze açıldı
Ermenistan’ın Gümri şehrinde, Osmanlı mahkemesi tarafından idama mahkum edilmiş Talat Paşa’yı öldüren Soğomon Tehliryan’ın anısına adanan bir müze açıldı.
Daha 1993 yılında Gümri’de heykeltıraş Zaven Koştoyan tarafından hazırlanan Soğomon Tehliryan’ın büstü yerleştirilmişti. Aynı yerde bir müze de açma fikri, bir Gümrülü demirciye aitti. Bu şahıs vefat edince Gümri’de tanınmış inşaatçı Vardan Hovhannisyan bu projeye el attı.
Terkedilmiş olan bu alanda müze inşa edildi. Müzede Soğomon Tehliryan’ın ve 1915’te Batı Ermenistan’ın çeşitli şehir ve köylerinde öz savunma mücadelerini yöneten isimlerin fotoğrafları yer aldı.
Hatırlanacağı üzere Soğomon Tehliryan (Soghomon Tehleryan) 1896 yılında Batı Ermenistan’ın Bagaric köyünde dünyaya geldi. İlk öğretimini aynı köyde tamamladıktan sonra tahsiline Yerzınka’nın (Erzincan) Kentronakan (Merkezi) Lisesi’nde devam ederek, 1912’de mezun oldu. 1913’te Sırbistan’a yerleşti.
1915’te Soğomon Tehliryan, Ermeni Soykırımına şahsen tanık oldu. Bu olay, yaşamını çok etkiledi.
1921 yılında Tehliryan, Ermeni Devrimci Federasyonu (Taşnaksutyun) Partisi’nin ‘Nemesis’ eylemine katılarak, Ermeni Soykırımı’nın baş organizatörü olan Talât Paşa’yı öldürme vazifesini üstlendi. Tehliryan, aynı yılın 15 Mart’ında Berlin’deki Csharlottenburg mahalesinin Hardenberg sokağında Talât’ı vurduktan sonra tutuklandı. Ancak 2 Haziran 1921 tarihinde Alman mahkemesi, Soğomon Tehliryan’ı beraat ettirdi.
Tehliryan, yargılanmasından sonra yıllarca Yugoslavya’nın başkenti Belgrat’ta yaşadı. 1945 yılından sonra ABD Frezno şehrine taşındı.
Soğomon Tehliryan 23 Mayıs 1960 tarihinde vefat etti. Frezno kenti, Ermenistan’ın Talin bölgesinin Mastara köyü ve Yerevan’da Tehliryan’ın heykelleri bulunmaktadır.
