Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü Genel Sekreteri Stanislav Zas başkanlığındaki heyet iki günlük bir ziyaret için Ermenistan’da. Örgüt Genel Sekreteri, Dışişleri Bakan Vekili Armen Grigoryan ve Güvenlik Konseyi Ofisi Başkanı Hayk Petrosyan ile görüştü.
Ziyaretten ne beklendiği ve Ermenistan ziyaretinin amacı konusunda siyaset bilimi çevrelerinde farklı görüşler var.
KGAÖ Genel Sekreteri Stanislav Zas, KGAÖ tarafından yapılan iki önemli açıklamanın ardından Ermenistan’ı ziyaret ediyor. 4 Temmuz’da KGAÖ Genel Sekreteri Stanislav Zas şunları söyledi: Azerbaycan ile yeni bir sınırın kurulması nedeniyle Ermenistan’ın güneyinde durumun tırmanması bir “sınır olayı”dır ve örgütün toplu savunma tüzüğü hükümlerine uymamaktadır.
Zas, KGAÖ’nün potansiyelinin yalnızca üye devletlerden birine saldıran saldırganlık durumunda kullanıldığını açıkladı.
Zas, herhangi bir can kaybı ya da silahlı saldırı olmadığı için de Allah’a şükretti. Ancak bu duyurudan sonra, daha 28 Temmuz’da kurbanlar ve silahlı saldırılar oldu. O sırada Zas, güç kullanımını kabul edilemez olarak değerlendirdi ve endişelerini dile getirdi.
Ziyaretin asıl amacı ve ne zaman planlandığı konusunda resmi bir açıklama yapılmadı. Ermenistan ziyaretinin gündemindeki ilk durak Dışişleri Bakanlığı oldu.
Resmi açıklamaya göre, Dışişleri Bakan vekili Armen Grigoryan, Zas’a Ermenistan sınırındaki durum hakkında bilgi verdi. Bunun sonucunda Azerbaycanlı ve Ermeni askerler arasında çatışmalar yaşandı, mağdurlar oldu.
KGAÖ Sekreterine ayrıca Azerbaycan’ın Nahçıvan topraklarından yaptığı düzenli provokasyonlar hakkında bilgi verildi. Azerbaycan-Türkiye’nin Artsakh’a yönelik saldırganlığının sonuçlarına ve bunlardan kaynaklanan tehditlere de dikkat çekildi. Zas, KGAÖ çalışma organlarının Ermeni tarafının açıklayacağı öncelikleri uygulamak için her türlü çabayı göstereceklerine söz verdi.
Türkolog Ruben Safrastyan, Zas’ın şu anda Ermenistan’ı ziyaret etmesinin birkaç nedenine değiniyor.
“Ermenistan’da KGAÖ pozisyonuyla ilgili memnuniyetsizlikler var. Her halükarda, KGAÖ liderinin memnuniyetsizliği tartışacağına ve gerilimi azaltacağına inanmalıyız.”
Mayıs ayında, Azerbaycan kuvvetlerinin Ermenistan’ın egemen topraklarına sızmasından günler sonra, Ermenistan destek için KGAÖ’ya başvurdu. Ancak KGAÖ’ya yapılan başvurular beklenen yanıtı alamadı.
Hakob Badalyan ise “Zas’ın Ermenistan’ı neden ziyaret ettiğini söyleyemeyiz. Ermenistan Eylül 2021’de cumhurbaşkanlığını üstleneceği için bu bir çalışma ziyareti mi yoksa Erivan’a gelme ihtiyacını doğuran güncel meseleler mi var?” Birkaç gün önce Nikol Paşinyan, örgütün Ermenistan-Azerbaycan sınırında neler olup bittiğini öğrenmesini sağlayacak sınırda gözlemci konuşlandırma konusunu gündeme getirdi. Ve bu konunun Zas ile görüşülüp tartışılmayacağı ve hangi bağlamda tartışılacağı belli değil” dedi.
Siyaset bilimciye göre, KGAÖ üyelerinin büyük çoğunluğunun Azerbaycan ile Ermenistan’dan çok daha ciddi müttefik ilişkileri var.
“Ermeni-Azeri çatışmasının arka planına karşı, Erivan KGAÖ mekanizmaları konusunu ne kadar gündeme getirirse, KGAÖ kendisini o kadar garip bir durumda bulur. Örgüt, Azerbaycan ile yakın bağları olduğu için güvenlik sorumluluklarını ve yükümlülüklerini kesinlikle yerine getirememektedir.
Öte yandan, Erivan bu konuları ne kadar gündeme getirirse getirsin, zor durumda görünen KGAÖ, bazı soruları yanıtlamak zorunda kalıyor. Badalyan, “Belki Zas’ın ziyareti, KGAÖ sorumluluğu konusunu daha az gündeme getirmek için Erivan’la bu durumu açıklığa kavuşturmayı amaçlıyor” dedi.
Eylül 2021’de Ermenistan, KGAÖ’nün başkanlığını devralacak. Başkan ülkenin statüsü belirli girişimlere izin verebilir, ancak örgütün politikası üye devletler düzeyinde geliştirilir. Bu anlamda siyaset bilimciye göre başkan statüsü, politikanın değiştirilmesine izin verecek statü değildir. Ancak aynı zamanda Erivan’ın daha aktif ve net bir gündem oluşturmasını ve bizi ilgilendiren konuları da gündemine dahil etmesini sağlayacaktır.
“Tabii ki, bu KGAÖ ülkeleri için rahatsızlık yaratıyor. Bu açıdan soruyorum, Zas, Erivan’ı bu kadar keskin sorulara gitmemeye ve KGAÖ üye devletleri için bu garip durumu yaratmamaya ikna etmeye çalışmadı mı?” dedi Badalyan.
Zas’ın Ermenistan ziyareti KGAÖ’nün tutumunu değiştirecek mi?Siyaset bilimi çevreleri, devam eden ziyaretin sonuçlarını hala bekliyor.
