Bakü oyun dışı, Ermenistan’ın katılımıyla yeni transit haritalar çiziliyor
Hindistan Dışişleri Bakanı Subramanyam Jaishankar önümüzdeki hafta Ermenistan’a gelecek.
Tarihte ilk kez bir Hindistan Dışişleri Bakanı, Ermenistan Cumhuriyeti’ni ziyaret edecek.
Ziyaretin resmi gündemi şu anda bilinmemekle birlikte, 12-13 Ekim tarihlerinde Başbakan Paşinyan, Dışişleri Bakanı Ararat Mirzoyan ve Ulusal Meclis Başkanı Alen Simonyan ile görüşeceği bellidir.
Görüşmelerde ikili ilişkilerin gelişimi ve bölgesel gelişmeler ele alınacak.
İki ülke ve halkları arasında yıllardır, eğitimden turizme kadar farklı düzeylerde bir bağ olmasına rağmen, ilk kez yüksek düzeyde bir ilişki kurulmaktadır.
Siyasi ziyaretle ilgili ciddi hedefler ve ekonomik beklentiler bulunmaktadır.
Yaklaşan ziyaret bağlamında, Dışişleri Bakanı Ararat Mirzoyan, Basra Körfezi’nden Karadeniz’e kadar uzanan iddialı bir programdan bahsetmiştir.
Ermenistan, bağımsızlıktan bu yana, Avrupa ile Asya arasında bir geçit rolü oynamaya hazır olmakla birlikte, bu çabalar, niyet ve arzularının ötesine geçmedi.
Ermenistan’ın bir geçiş ülkesi olma potansiyeli her zaman takdir edilmiş, ancak ulaşım altyapısını başlatma beklentileri, ancak son savaştan sonra somut hale gelmiştir.
Şimdi yeni fırsatlardan söz edilmektedir.
Bölge uzmanı, şarkiyatçı Armen Petrosyan, mevcut durumda Ermenistan’ın niyetlerini şu şekilde formüle etmektedir.
“Görünen o ki, Ermenistan hükümeti bölgedeki ekonomik, güvenlik ve jeopolitik durum açısından mevcut durumu aşmak amacıyla, yaratılan bu çıkmazda bazı kesin adımlar atmaya çalışıyor.
Savaş sonrası dönemde çeşitli sorunlara çok hızlı çözümler bulmanın, Ermenistan’ın kalkınmasının önünü açabileceğini düşünüyor ve Ermeni yetkililerin vizyonları ve öngörülerinin de böyle olduğunu düşünüyorum.”
Basra Körfezi ile Karadeniz uluslararası bir ulaşım koridoru kurulmasına ilişkin anlaşma yıllardır tartışılıyor.
Detaylarının yakın zamanda tamamlanması bekleniyor․
Katılımcı ülkeler, anlaşmanın nihai versiyonuna yakındır.
Proje, Basra Körfezi’nden başlayıp İran, Ermenistan, Gürcistan ve Gürcistan üzerinden Karadeniz’e ulaşacak, gemilerle Bulgaristan ve Yunanistan’a taşınacak bir nakliye koridorunun inşasını öngörmektedir.
Sofya anlaşmaya resmen katılarak Varna ve Burgaz limanlarını kullanacağını duyurdu.
Bu anlaşma, yeni bölgesel yol çözümleri açısından Ermenistan için emsalsizdir.
Ülkemiz hiçbir zaman bu kadar büyük bir uluslararası programa dâhil olmamıştır.
Başbakan Paşinyan’ın yeniden seçilmesinin ardından, ilk ziyaretlerinin yönelimlerinin seçimi tesadüfî değildi.
“Bölgesel iletişimin geliştirilmesi konusu hem İran İslam Cumhuriyeti hem de Gürcistan ile görüşmelerimizin gündeminde önemli bir yer tutuyor.
Bu bağlamda İran ile sınırımızı birbirine bağlayan Kuzey-Güney projesini de önemsiyorum.
Rusya ve İran ile demiryolu bağlantısı kurmak bizim için çok önemli”.
Armen Petrosyan, bu ekonomik programların daha büyük ve daha iddialı bir programın parçası olduğunu söylüyor.
Buna göre Basra Körfezi-Karadeniz programı jeopolitik bir gündeme ve varoluşsal öneme sahip.
“Ekonomik bileşenin yanı sıra bizim için güvenlik önemi de olan projeler var. Bunlardan biri Kuzey-Güney, yani İran-Ermenistan demiryolu, bunlar Ermenistan’ın güvenlik sisteminin çekirdeğini oluşturan ulusal öneme sahip programlar.”
Ermenistan, Kuzey-Güney projesini başarıyla tamamlarsa, ülkemiz Ortadoğu, Basra Körfezi ülkeleri için Karadeniz’e geçiş güzergâhı haline gelebilir.
Bölgedeki geçiş yollarının haritasını düzenlemek, Hindistan’ın da ekonomik politikasının çıkarınadır.
Bu Hindistan için önemlidir, çünkü onlar için Avrupa’ya deniz yoluyla ulaşmanın ana yolu Süveyş Kanalı’dır.
2015 yılında İran ve Hindistan, İran’ın Çabahar limanını alternatif olarak geliştirmek için bir anlaşma imzaladı.
Hindistan 200 milyon dolar taahhüt etti.
Programın önemi dönemin tüm uzmanları ve analistler tarafından vurgulandı.
İranolog Vardan Voskanyan’a göre:
“Bu rota, deniz, demiryolu ve karayolu olmak üzere, çok yönlü bir ulaşım sistemini varsaymaktadır.
Sonuç olarak, bu bağlamda, İranlılar kuzeye gitmek için alternatifler bulmaya çalışırken, Ermenistan’ın rolü son derece önemlidir.”
Azerbaycan da Basra Körfezi’nden Karadeniz’e ulaşmak için yeni yol haritasına dâhil olduğunu iddia etti, ancak son toplantı veya görüşmelere katılmadı.
Mevcut ve online toplantılara Ermenistan, Bulgaristan, Gürcistan, Yunanistan ve İran heyetleri katıldı.
Azerbaycan’ın bu iddialı programın dışında kaldığı anlaşılmaktadır.
İran Karayolları ve Kentsel Gelişim Bakanı Rüstem Ghasemi’nin birkaç gün önceki açıklaması dikkat çekici․
Ona göre, Ermenistan ile ortak altyapı projeleri, bölgenin transit haritasının değişmesine izin verecek.
İranlı yetkili, Twitter’daki mikroblogunda, “Sorun yaratanların hepsi bilmeli ki, İran’a giden yolu kapatmayacaklar, aynı zamanda ‘yanmış köprüleri’ restore etmek de zor olacak”,- diye yazmaktadır.
