Erivan ve Tahran enerji programlarını güncelliyor
Ermenistan-İran iş forumu, Başbakan başdanışmanının İran’a iş gezisi, ardından Bölgesel Yönetim ve Altyapı Bakanı’nın ziyareti․
Son zamanlarda Ermenistan-İran üst düzey karşılıklı ziyaretleri daha aktif hale geldi, ayrıca enerji konuları daha çok gündemde.
Uzmanlar, Erivan ve Tahran’ın enerji alanındaki işbirliğini çeşitlendirmeye çalıştıklarını ve son teslim tarihi ikinci kez ertelenen “İran-Ermenistan” yüksek gerilim enerji nakil hattının yapımı gibi, başlanmış, ancak tamamlanmamış projeleri sonuçlandırmak için sürelerini uzattıklarını belirtiyor.
Yerevan, İran’dan daha fazla gaz ithal etmek için Tahran ile anlaştı․
Anlaşmanın bugünlerde Ermenistan Bölgesel Yönetim ve Altyapı Bakanı’nın İran’ı ziyareti sırasında tamamlanması bekleniyor.
Ermenistan, elektrik karşılığında İran’dan doğalgaz alıyor.
Ancak 2006 yılından bu yana İran’a yapılacak üçüncü yüksek gerilim enerji nakil hattının inşaatı henüz tamamlanmadığı için programda öngörülen anlaşma tam olarak uygulanmıyor.
Bu arada, “Elektriğe karşı gaz” anlaşmasının hacimleri birkaç kez artacak.
Uzmanlar, bu programı Kuzey-Güney karayoluna eşdeğer olarak değerlendirerek, stratejik önem açısından daha az önemli olmadığını vurguluyor.
Bu program kapsamında Ermenistan, İran’dan gaz ithal edip, karşılığında İran’a karşılıklı olarak anlaşılan hacimlerde elektrik ihraç edecektir.
Enerji uzmanı Armen Manvelyan, “Radiolur” ile yaptığı görüşmede, ikili işbirliğinin belge tabanının zaten güçlü olduğunu, muhtemelen yenilerine gerek olmadığını belirtiyor.
Ancak bunları uygulamak ve İran’dan gelen gazın hacmini arttırmak için, Ermenistan’ın üçüncü yüksek voltaj hattının inşaatını tamamlaması gerekiyor.
Armen Manvelyan’a göre, büyük bir potansiyele sahip olan “Elektriğe karşı gaz” programı halen sadece %15 oranında uygulanmaktadır.
“Büyük potansiyele sahip bir program, bunu gerçeğe dönüştürmek için yüksek gerilim hattı inşa etmek, koordineli işbirliğini başlatmak gerekiyor, böyle bir programı Gürcistan ile birlikte gerçekleştirerek, İran-Ermenistan-Gürcistan stratejik enerji imkânlarını kullanmak lazım”,- demektedir Manvelyan.
Bölgesel Yönetim ve Altyapı Bakan Yardımcısı Hakob Vardanyan da, “Elektriğe karşı gaz” konusundaki mevcut anlaşmanın 2026’da sona ereceğini, ithal edilen İran gazının hacmini artırmak için 2030’a kadar uzatılmasının planlandığını hatırlatıyor.
Şu anda yılda 365 milyon metreküp gaz ithal edilmektedir.
“Şimdi bu hacmin Kuzey-Güney enerji koridoru hazır olana kadar, yılda 600 milyon metreküpe, ardından 1,5 milyar metreküpten 1,8 milyar metreküpe çıkacağı konusunda bir anlaşma var.
Altyapıya sahip olduğumuzda, bunun bedelini elektrikle ödeme imkânımız var, yani bugün üretimde bir sıkıntımız yok, fakat o üretimi teslim edecek altyapı sıkıntımız var”,- dedi Vardanyan.
İran tarafından finanse edilen yüksek gerilim inşaatı için teknik ve mali sorunlar var.
Batı’nın İran’a uyguladığı yaptırımlar nedeniyle program askıya alındı ve 2018’den sonra İran ile bazı engeller ortaya çıktı.
Üçüncü Ermenistan-İran yüksek gerilim hattının inşasından sonra, İran’a tedarik edilen elektrik karşılığında alınan gaz önemli ölçüde artacaktır.
Ermenistan-İran enerji görüşmelerinde bu aşamada, İran gazının Ermeni tüketiciye satılması ve hatta Ermenistan toprakları üzerinden diğer ülkelere tedarik edilmesi seçeneği dolaşımadır.
