Washington merkezli düşünce kuruluşu Freedom House yıllık karşılaştırmalı raporlar serisinin 50’incisini yayımladı.
Yana Gorokhovskaia, Adrian Shahbaz ile Amy Slipowitz’in imzasının bulunduğu ve “Demokrasi Mücadelesinde 50. Yıl” başlığı taşıyan raporda Freedom House 2022 boyunca 195 ülke ve 15 bölgedeki özgürlük durumunu inceledi ve değerlendirmesini yaptı. Rapora göre küresel özgürlük art arda 17. yılda da geriledi.
Ancak Freedom House raporda “50 yıllık ‘Dünyada Özgürlük raporları’, özgürlük talebinin evrensel olduğunu gösteriyor” dedi.
Freedom House raporda ülkeleri “özgür”, “kısmen özgür” ve “özgür olmayan” ülke olarak kategorilendirdi. Bu yıl 195 ülkenin 84’ü “özgür”, 54 ülke “kısmen özgür” ve 57 ülke “özgür olmayan” ülke kategorisinde yer aldı. 34 ülkede iyileşme, 35 ülkede ise düşüş yaşandı.
Azerbaycan rejimi, Rusya’nın güvenlik garantilerine rağmen Ermenistan’a yönelik askeri saldırısını yoğunlaştırdı ve Eylül ayında Tacikistan ile Kırgızistan arasında yaklaşık 100 kişinin hayatını kaybettiği sınır ötesi çatışmalar patlak verdi.
Raporda, “Ancak otoriter işbirliği, dar kişisel çıkarlar tarafından motive edilir ve düşük maliyetli eylemlere odaklanır; bu, rejimlerin öncelikleri farklılaştığında veya belirleyici demokratik baskıyla karşı karşıya kaldıklarında bozulabileceği anlamına gelir.” denildi.
KGAÖ’nün Kazakistan’daki olaylara tepkisi, örgütün Ermenistan’a (örgütte “kısmen özgür” bir ülke statüsüne sahip olan, egemen toprakları geçmişte SSCB’nin bir parçası olan komşu devlet Azerbaycan tarafından defalarca saldırıya uğrayan tek ülkedir)yardım edememesiyle taban tabana zıttır.
Etnik Ermenilerin yaşadığı Azerbaycan ve Dağlık Karabağ’a bitişik bölgelerdeki siviller fiziksel şiddet riski altında olmaya devam ediyor. Raporda, Eylül 2022’de Azerbaycan silahlı kuvvetlerinin Ermenistan topraklarına girdiği belirtiliyor. Devam eden askeri çatışmanın tırmanması sonucunda 200’den fazla Ermeni askeri öldürüldü ve 293’ten fazla kişi yaralandı. Üç sivil öldürüldü ve 20 asker esir alındı. Resmi raporların, Azerbaycan birliklerinin savaş suçları işlediğine dair güvenilir kanıtlar içerdiği bildirildi. Saldırıda Syunik, Gegharkunik ve Vayots Dzor idari bölgeleri de hedef alındı, ciddi hasar meydana geldi ve binlerce sivil yerinden edildi.
Aktif askeri operasyonlar iki gün sürerken, ardından gelen ateşkesin düzenli olarak ihlal edildiği kaydedildi. 2022’de Azerbaycan esaretinde onlarca Ermeni savaş esirinin kaldığı da aktarılıyor. Raporlara göre, bazıları hapishanelerde işkence gördü.
Artsakh Cumhuriyeti, Freedom House’un “Dünyada Özgürlük 2023” raporunda da yer alıyor. ‘Kısmen özgür’ ülkeler arasında yer alarak 100 üzerinden 37 puan aldı.
Artsakh halkının hak ve özgürlüklerini garanti altına almaya hazır olduğu iddia edilen Azerbaycan’ın 100 üzerinden sadece 9 puan aldığını ve sıralamada son sıralarda yer aldığını hatırlatalım.
