Gerginleşen Ermeni-Rus ilişkilerine ilişkin yoğunlaşan söylentilere paralel olarak, Rusya’nın farklı şehirlerinde yıl sonu zirveleri düzenleniyor, bunların bir kısmına Ermenistan henüz katılmadı, diğerlerine katılımı ise halen sorgulanıyor.
Ermenistan, KGAO çerçevesinde düzenlenen etkinliklere kesin gerekçelerden dolayı katılmıyor.
BDT ve AET platformlarında durum biraz farklı.
Örneğin önümüzdeki yıl Ermenistan BDT konferanslarından birine ev sahipliği yapmaya ve AET başkanlığını devralmaya hazırlanıyor.
Moskova ve Erivan, ittifak ilişkilerinin bir imtihan devresinden geçtiğini öne sürerek, işbirliğini sürdürüyor.
Ermenistan bu sefer de reddetmedi ve BDT ülkeleri Hükümet Başkanları Konseyi oturumuna katıldı.
Ancak Başbakan Nikol Paşinyan’ın yerine, Başbakan Yardımcısı Mher Grigoryan Moskova’ya gitti.
Çalışma sırasında Ermenistan Başbakan Yardımcısı, gelecek yıl BDT’nin de Ermenistan’ın Gümrü kentine “geleceğini” doğruladı.
“Yaklaşan spor etkinliklerine katılmak ve Ustalar Şehri’nin kültürel mirasıyla tanışmak için Devletler Topluluğu’nun tüm temsilcilerine kapılarını açacak olan Ermenistan’ın Gümrü şehrine 2024 yılı için Devletler Topluluğu’nun spor başkenti onursal statüsü verildi.”
Bu arada bu çalışmaların arifesinde Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov da, gergin Ermeni-Rusya ilişkilerine ilişkin bir kez daha konuştu ve Rusya ile Ermenistan arasındaki ittifak bağlarının sağlamlığının imtihan vermekte olduğunu söyledi.
Üstelik Lavrov’un kanaatine göre Batı, iki devlet arasındaki ilişkileri baltalamaya çalışıyor.
Halbuki, Rusya’nın attığı adımlardan şikâyetçi olan Ermenistan ise, daha spesifik örnekler sunuyor.
Ödenen para karşılığında silah teslim edilmemesi, KGAÖ yükümlülüklerinin yerine getirilmemesi, Rus federal TV kanallarının en hafif deyimle, dostane olmayan medya politikası.
Test edilen ilişkiler değil, sözleşmelerdir, diyen Ermenistan, bunu daha somut hale getiriyor.
Ancak Dışişleri Bakan Yardımcısı Paruyr Hovhannisyan, durumla ilgili kesin bir değerlendirme yapmaktan imtina etmektedir.
“Tüm ortaklarımızla her zaman anlaşmazlıklarımız ve tartışmalarımız oluyor.
Bu, gergin olarak yorumlanabileceği anlamına gelmez.
Çalışma düzeninde çeşitli konularda görüşmeler yapılıyor.
Rusya tarafıyla her konuda çalışıyoruz.”
Her halükarda, Başbakan Yardımcısı Mher Grigoryan’ın aksine, meclis Başkanı Alen Simonyan’ın KGAÖ Parlamenter Asamblesi Konseyi’nin dış oturumuna ve 19 Aralık 2023’te Moskova’da yapılacak 16. genel kurul oturumuna katılmayacağı biliniyor.
Moskova’ya gitmeme kararı Devlet Duması Başkanı’na resmi bir mektupla iletildi.
“Katılmakta bir mana görmüyorum, çünkü çözülmemiş sorunlar var.
İnsanlar yükümlülüklerini yerine getirmiyor, sadece Ermenistan yönünde şikâyetler olduğunu duyuyoruz.
Ancak 9 Kasım 2020 sonrasında Azerbaycan tarafına bakacak olursak, sert bir söz kullanmak istemem, fakat kendilerini Rusya’nın çok kötü müttefikleri olarak gösterdiler, Rus askerlerini öldürmekten anlaşmaları ihlal etmeye kadar.
Yani Azerbaycan bölgemizde istediğini yaptı, Rusya ise ya karşılık veremedi ya da vermedi.”
Moskova ise, Ermeni-Amerikan askeri tatbikatları, Roma Statüsü’nün onaylanması gibi, Ermenistan’ın attığı birçok adımı acılı bir şekilde kabul ediyor.
AP’nin web sitesinde yayınlanan açıklamadan öğrendiğimiz Ermenistan’ın yeni adımının da, yeni bir hoşnutsuzluk dalgasını tetiklemesi muhtemel.
AB’ye aday ülkeler Kuzey Makedonya, Karadağ, Arnavutluk, Ukrayna, Moldova ve Bosna-Hersek’in haricinde, Avrupa Ekonomik Alanı üyeleri İzlanda, Lihtenştayn ve Norveç’in yanı sıra, Ermenistan ve Azerbaycan da, “Magnitsky Listesi” olarak da adlandırılan, toplu insan hakları ihlallerinden sorumlu olan yetkili, kişi ve kuruluşlara karşı yaptırımlar uygulama konusundaki ortak dış ve güvenlik politikası kararına katıldı.
Böylece bu ülkeler, ulusal politikalarının bu Konsey’in kararına uygun olmasını sağlayacaklardır.
Avrupa Birliği bu taahhüdü dikkate alıyor ve memnuniyetle karşılıyor.
Yayımlanan listede Gürcistan’ın isminin yer almaması dikkat çekiyor.
Listeye göre, Rusya Soruşturma Komitesi başkanı Alexander Bastrykin, “Wagner” grubunun liderleri, Suriye Ulusal Muhafızları ve diğer kişiler, yaptırım ve kısıtlamalara tabidir.
Askeri ve siyasi konularda uzman Armine Margaryan’a göre, Ermenistan ile Rusya arasındaki ilişkilerde daha derin bir sorun var ve bu sorun doğru anlaşıldığında, komplikasyonları önlemek mümkün olabilirdi ve olabilir.
Analiste göre öncelikle, sadece Ukrayna savaşının sonuçlarını değil, Rusya açısından Ermenistan ve Azerbaycan’ın bölgedeki öneminin değişimini de hesaba katmak gerekiyor.
“Ermenistan revizyon gündemleri üretiyor.
Bu, Ermenistan ve Rusya’nın stratejik çıkarlarının sürekli çatıştığı anlamına geliyor.
Sanırım asıl sorun buradadır.
44 gün savaşı öncesinde genel olarak, Ermeni-Rus ilişkilerine, Rusya için iyi olanın bizim için de iyi olduğu ve bizim istediğimizi Rusya’nın da istediği bakış açısıyla bakıldı.
Biz aynıyız, çıkarlarımız aynı, risklerimiz aynı ve birlikte hareket etmemiz gerekir fikrinden yola çıkıldı.
2020’den sonra bu tamamen sıfırlandı, özellikle Eylül saldırganlığından sonra, bunun işe yaramadığı görüldü.
Sonuçta 44 gün savaşından önce de bu sorunlar vardı.
Rusya’nın Azerbaycan’a askeri ürünler satmaya başlamasının, Ermenistan’da ciddi bir memnuniyetsizliğe yol açtığını hatırlayalım.
Başka bir deyişle, anlaşmazlıklar her zaman olmuştur.”
Her halükârda, Rusya’dan gelen sinyaller çalışmaların devam edeceğini gösteriyor.
Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Mihail Galuzin’e göre Rusya, özellikle Ermenistan gibi müttefikleriyle hiçbir zaman diyalog kapılarını kapatmadı ve temas fırsatlarını engellemedi.
Galuzin’e göre her halükarda temaslar var.
“Bakanlar, son kez AGİT bakanlar zirvesi çerçevesinde Üsküp’te bir araya geldi.”
Rusya Federasyonu Dışişleri Bakan Yardımcısı, birlikte dürüstçe görüşmek ve mevcut sorunları çözmenin yollarını bulmak için aktif bir diyaloğun sürdürülmesi gerektiğine inanıyor.
Yıl sonunda üst düzey temaslar için bir fırsat olacak.
26 Aralık’ta St. Petersburg, BDT liderlerinin geleneksel gayrı resmi toplantısına ve AET zirvesine ev sahipliği yapacak.
Rusya’nın politikasını eleştiren Alen Simonyan, Ermenistan Başbakanı’nın bu toplantıya katılmasının gerekli olduğuna inanıyor.
“AET’ye başkanlık eden ülke oluyoruz ve ben kişisel olarak, Ermenistan’ın başkanlığı devralabilmesi için AET’ye katılması gerektiğini düşünüyorum.
Ekonomik açıdan şu an için, ekonomik ortamımızı da sağlamaktadır.”
26 Aralık’taki toplantıya Ermenistan’ın, Başbakan düzeyinde katılıp katılmayacağı şu an için bilinmiyor ve bir karar verilmiş değildir.
Rus tarafı, Ermenistan hükümetinden olumlu sinyaller aldığını iddia ediyor.
