Ermenistan ve Azerbaycan dışişleri bakanları arasındaki görüşmeler bugün Berlin’de devam etti ve sona erdi. Ermenistan Dışişleri Bakanlığı, bakanlar ve heyetlerin “Ermenistan ile Azerbaycan arasında barışın ve devletlerarası ilişkilerin kurulmasına ilişkin” ikili anlaşma taslağının hükümlerine ilişkin görüşlerini görüştüğünü bildirdi. Geriye kalan konularda görüşmelerin sürdürülmesi konusunda karşılıklı anlaşmaya varıldı. Başka ayrıntı verilmedi. Ermenistan-Azerbaycan barış anlaşmasına ilişkin görüşmeler yaklaşık 8 aylık bir aradan sonra dün yeniden başladı. Bakanlar, Almanya Dışişleri Bakanı Analena Baerbock ile ikili ve üçlü görüşmelerde bulundu. Almanya Dışişleri Bakanı istikrarlı bir barışa ulaşma ihtimalinin mevcut olduğunu umduğunu ifade etti.
Dünkü üçlü toplantının ardından basına kısa bir açıklama yapan sadece Almanya Dışişleri Bakanı, bölgede istikrarlı bir barışın tesis edilmesi ihtimalinin bulunduğunu belirtti.
Analena Burbock’un konuşmasından bir bölüm aktaralım. “Bu hedefe ulaşmak için gösterdiğiniz cesaretten dolayı sizi ve hükümetlerinizi takdirle karşılıyorum.. İlerlemek için gerçek bağlılık ve kararlılık gerekir. Berlin’deki müzakereler, iki hafta önce Münih’te başlayan “üretken tartışmaların” devamı niteliğinde olmalı. Almanya, Ermenistan ile Azerbaycan arasında çözülemeyen sorunların barışçıl bir şekilde ve güç kullanılmadan çözülmesi için çaba gösteriyor. Bu nedenle barış görüşmelerinin bir an önce tamamlanması önemli.”
Ancak uzmanların dışişleri bakanlarının Berlin’deki müzakerelerinden pek beklentileri yok. Kafkasya uzmanı Karen İgityan, müzakerelere iki gün kala Aliyev’in tehditlerini hatırlatıyor. Güç tehdidinin Azerbaycan’ın tek oyun kartı olduğunu ancak bunun hariç tutulması ilkesinin müzakerelerde tartışılmadığını belirtiyor. Kafkas uzmanına göre Bakü’nün arabulucusuz ikili müzakerelerden yana olmasının nedeni budur.
“Üçüncü taraf şöyle diyebilir: Durun bir dakika, eşitsiz şartlarda konuşuyorsunuz, baskı yapıyorsunuz, şu noktayı da düzeltelim, sizin güç kullanma hakkınız yok. Orada olmadığını görüyoruz. Yani sürecin kendisi yasa dışıdır, çünkü güç tehdidiyle kabul edilen her belge yasa dışıdır.”
Almanya Dışişleri Bakanı Analena Baerbock, Berlin’deki üçlü toplantı öncesinde Ermenistan ve Azerbaycan dışişleri bakanlarıyla ikili görüşmelerde bulundu. Bayramov, Bakü’nün bölgedeki barış ve çözüm programını ilerletme konusunda kararlı olduğuna dair güvence verdi. Ayrıca Ermenistan Anayasasında, yasalarında, hukuki ve siyasi süreçlerinde Azerbaycan’a yönelik toprak iddialarının bulunduğunu ileri sürdü.
Ermenistan Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ani Badalyan, X sayfasında Baerbok ile Mirzoyan arasındaki ikili görüşmeyi aktardı. “Ermenistan Dışişleri Bakanı Ararat Mirzoyan, Alman mevkidaşı Analena Burbock’a, Ermenistan-Azerbaycan devletlerarası ilişkilerinin düzenlenmesine ilişkin temel konulara ilişkin Ermenistan’ın yaklaşımlarını sundu. Bunlar, Ekim 2023’te Granada’da yapılan dörtlü toplantı sonucunda kabul edilen açıklamanın yanısıra 1991 Almatı Deklarasyonu’nun sınır belirleme sürecinin uygulanması ve egemenlik ve yargı yetkisine saygı, karşılıklılık ve eşitlik ilkelerine dayalı olarak bölgesel altyapının engellerinin kaldırılması açısından da yansıtılmıştır.”
Almanya, Granada’daki dörtlü toplantıya taraf olarak Ermenistan için bu üç önemli ilkeyi imzaladı. Bu nedenle Ermenistan dışişleri bakanları toplantısını Berlin’de yapmayı kabul etti.
Dün Nikol Paşinyan bunu açıklayarak Ermeni tarafının beklentilerine ışık tuttu. “Yani Berlin’de başka hiçbir siyasi içerik tartışılamaz. Herhangi bir arabulucunun bunu bu çerçevenin dışına çıkarmaya çalışması bizim açımızdan kabul edilebilir değildir. Çünkü bu barışa aracılık etmek değil, genel olarak barış mimarisinin çöküşüne aracılık etmek anlamına gelir. Bunun sonuçları elbette iyi olmayacak ama ne olursa olsun barış olmazsa ya da müzakere süreci çıkmaza girerse sonuçları aynı olacaktır.”
Paşinyan’a göre Ermenistan, bu üç prensibi kabul eden ülke veya kuruluşların arabuluculuğu da kabul edebileceğini açıkça söylüyor.
Avrupa Birliği’nin dış politika servisi başkanı Josep Borrell’in Avrupa Parlamentosu oturumunda Ermenistan-Azerbaycan ilişkilerinin normalleşmesi sürecine değinerek AB’nin güçlü kararlılığının değişmediğini vurguladığını da belirtmek gerekir.
Borrell, “Her iki ülkenin egemenliği, sınırların dokunulmazlığı ve toprak bütünlüğünün tanınması ilkelerine dayalı sürdürülebilir barışı desteklemeye hazırız” diye belirtti.
Borel, her türlü güç kullanımını veya güç kullanma tehdidini reddettiklerini, çatışmaların barışçıl çözümünü desteklemeye devam ettiklerini kaydetti. Borel’e göre artık AB’nin önceliği Ermenistan’ın esnekliğini güçlendirmek ve Ermenistan’ın dış politika tercihlerini bağımsız olarak uygulayabilmesini sağlamak.
Ermenistan Başbakanı ve Azerbaycan Cumhurbaşkanı’nın Almanya Şansölyesi’nin arabuluculuğunda Münih’te yaptığı üçlü görüşmenin ardından Mirzoyan-Bayramov görüşmesini duyuran Nikol Paşinyan’ın, İlham Aliyev’in de benzer bir açıklama yaptığını hatırlatalım. Yakın gelecekte sınır belirleme konularıyla ilgili komisyonların da bir toplantı yapacağı belirtildi.
