Ermenistan ile Hindistan arasındaki ilişkilerin gelişmesi her iki ülke için neden önemli?
Geçtiğimiz haftanın önemli olaylarından biri, Hindistan hükümetinin aralarında Ermenistan’ın da bulunduğu birçok ülkeye askeri ataşeler atamasıydı.
Hindistan Dışişleri Bakanı’nın Ekim 2021’de Erivan’a yaptığı ziyaretin ardından, Hindistan ile Ermenistan arasında son birkaç yılda yaşanan gergin diplomatik müzakereler, Hindistan’ın Ermenistan’a olan yoğun ilgisini ortaya koymuştu.
Genel olarak son dört yıldır Yeni Delhi ile Erivan arasında yakın ilişkiler kuruldu.
Pek çok analist, Hindistan ile Ermenistan arasındaki ilişkilerde son dönemde yaşanan yükselişin, Güney Kafkasya bölgesindeki önemli jeopolitik oyun zemininde bir zorunluluk olduğuna inanıyor.
Ermenistan, Hindistan’ın Güney Kafkasya’nın parçalanmış jeopolitik durumunu dengelemesini istiyor.
Bu arada, Sovyet sonrası alanda Ermenistan’ın ana destek sistemi olan Rusya, Ukrayna ile olan savaştan sonra artık bir takım sorunlar yaşıyor ve Ermenistan ve Azerbaycan ile ilgili konulara pek ilgi göstermiyor.
2023 Dağlık Karabağ savaşı sırasında Rus liderliğinin sessizliği, Ermenistan’ın yakın gelecekte Rusya’ya bağımlılığı konusunda şüphe uyandırıyor.
Dolayısıyla Rusya’nın Ermenistan’a verdiği desteğin zayıflamasıyla, Hindistan’ın bölgedeki stratejik ve ekonomik çıkarları doğrultusunda Güney Kafkasya’da temel rol oynayabileceği görülüyor.
Rusya, Hindistan’ın Güney Kafkasya’daki rolünü oynamasına belki de engel olamayacaktır.
Üstelik Ermenistan, Hindistan’ın düşmanlığı sona erdirmek için Azerbaycan liderliğini etkilemesini istiyor.
Ermenistan, Hindistan’ın Stratejik Ortaklık Anlaşması’nı (SPA) imzalamasını ve mevcut ikili savunma ortaklığını bir sonraki aşamaya taşımasını istiyor.
Hindistan’ın Ermenistan’a yaptığı savunma ihracatının, insansız hava araçları, radarlar vb. dâhil olmak üzere, Ermenistan’ın toplam silah ithalatının yaklaşık %90’ını oluşturduğunu vurgulamak önemlidir.
Bu, Azerbaycan’a Hindistan’ın Uluslararası Kuzey-Güney Ticaret ve Transit Koridoru (INSTC) girişimini engellemeyi bırakması sinyalini vereceği için, her iki ülkenin ekonomik ve stratejik çıkarlarıyla da uyumludur.
Bu aynı zamanda Hindistan’ın savunma çıktısının şu anda yaklaşık 3 milyar dolardan 10 milyar doların üzerine çıkmasına da önemli bir ivme kazandıracak.
Stratejik kaynaklara ilişkin Güney Kafkasya jeopolitiği, Hindistan’ın Kuzey-Güney Uluslararası Ticaret ve Transit Koridoru üzerinden Rusya ve Avrupa’ya ulaşma yönündeki stratejik girişimine ciddi bir zorluk teşkil etmektedir.
Ana rota, sonunda Hindistan’ı Avrupa’ya bağlayacak olan İran, Azerbaycan ve Rusya’dan geçiyor.
Ancak Hindistan’dan Avrupa’ya ulaşmanın en kısa ve güvenli yolu, Türk etkisi altındaki Azerbaycan’ı es geçerek İran, Ermenistan, Gürcistan ve Rusya’dan geçebilir.
Hindistan, Ermenistan’ın neden Hindistan’ın INSTC’yi Azerbaycan üzerinden değil de Ermenistan üzerinden yürütmesini istediğini anlayabilir: a) INSTC’den elde edilen stratejik ve ekonomik faydalar Ermenistan’a aktarılacak ve b) Türkiye-Azerbaycan nüfuzu frenlenecek.
Azerbaycan, Türkiye’nin aktif desteğiyle (mali, savunma teçhizatı vb.) Dağlık Karabağ topraklarını yeniden ele geçirdi.
Üstelik Azerbaycan’ın Zengezur Koridorunu elde etme yönündeki saldırgan girişimi hem Ermenistan, hem de Hindistan açısından ciddi endişelere neden oluyor.
Koridor inşa edilmesi halinde İran-Ermenistan sınırını geçerek INSTC’ye giden en kısa alternatif rotayı kapatacak.
Hindistan için, Ermenistan’ın rakibi Azerbaycan ile Hindistan’ın baş düşmanları (Pakistan ve Türkiye) arasındaki artan bağlantı derinden endişe vericidir. Azerbaycan, Türkiye’nin nüfuzunu “Adriyatik Denizi’nden Çin Seddi’ne kadar” yaymak için bölgedeki ve çevresindeki tüm Türk halklarını birleştirmeyi amaçlayan pan-Türkist gündeminin merkezinde yer alıyor.
Pakistan’ın onlarca yıldır Hindistan’a karşı yabancı teröristlere yardım ve yataklık ettiği biliniyor.
Onun Güney Kafkasya meselelerine aktif katılımı Hindistan’ın sorunlarını daha da kötüleştirecektir.
