Kültürel soykırım
Azerbaycan barbarlığı kiliselerden mezarlıklara taşındı
Google Earth uydu hizmeti, Askeran ve Şuşi bölgelerinin uzay görüntülerini güncelledi.
Artsakh kültürel miras izleme alanı ekibi, Şuşi bölgesindeki Karintak köyünün eski mahalleleri, su kaynakları, sivil altyapıları ve doğal çevresiyle Azerbaycan tarafından tamamen yok edildiğini kaydetti.
Uydu fotoğrafları ayrıca kilisenin artık bulunmadığı Yeşil Kilise’nin alanını da gösteriyor.
Azerbaycan barbarlığı, Aziz Ghazancetsots Kilisesi’nin mezarlığına da ulaştı.
Caucasus Heritage Watch araştırma girişimi, Şuşi’deki Aziz Hovhannes Baptist Kilisesi’nin yerle bir edildiği konusunda uyarıyor.
Örgüt, barbarlık öncesi ve sonrası görüntüleri yayınladı.
Cornwell Üniversitesi’nin Caucasus Heritage Watch Örgütü, Artsakh’taki anıtları uydu fotoğraflarıyla izliyor.
Araştırma girişimi, Azerbaycan’ın kiliseyi yıkarak, Uluslararası Adalet Divanı’nın Aralık 2021 kararını ağır şekilde ihlal ettiğini kaydediyor.
Kuruluş, Ermenilerin Şuşi’de Yeşil Kilise adlı kiliseyi 1847 yılında inşa ettiklerini, kilisenin yapımcıları hakkında Ermenice bir yazıt bulunduğunu ve kilisenin “Bay Hovhannes ve Baba Stepanyan Hovnanlar tarafından merhum kardeşleri Mkrtiç’in anısına inşa edildiğini” belirtmektedir.
2020 savaşının ardından Bakü’deki Rus Ortodoks Kilisesi’nin episkoposluğu, Yeşil Kilise’yi yeniden canlandırma sözü verdi, ancak aslında araştırmacılara göre kilise yerle bir edildi.
Yerevan Devlet Üniversitesi Kültürel Çalışmalar Bölümü Başkanı Hamlet Petrosyan, Azerbaycan’ın nihayet Şuşi’nin Ermeni tarihini silmeye karar verdiğini ve bunun kiliselerden başlamasının tesadüf olmadığını belirtiyor.
“Şuşi’nin iki kilisesi kaldı, Ghazancetsots ve Yeşişl Kilise, aslında bu egemenlerden kurtulmak gerekiyordu.
Bu nedenle öncelikle Yeşil Kilise’yi havaya uçurmaya, harabeye çevirmeye, Ermeni kilisesi değil, Rus Ortodoks kilisesi olduğuna dair dedikodular yaymaya çalıştılar.
Sonunda da yaptıklarına karşı kayıtsız tavrı görünce, bu kez Yeşil Kilise’yi tamamen yok ettiler.”
Bilim adamına göre Yeşil Kilise’den sonra tehlike altında olan bir sonraki kültürel anıt, Şuşi’deki Aziz Ghazancetsots Kilisesi’dir.
“Sürekli inşaat kalaslarıyla örtmek, yarım küre şeklinde bir çatı oluşturmak, altınla boyamak, kilisenin görünüş olarak Ermeni kiliselerine benzemediğini belirtmek, farklı şartlar altında yeryüzünden tamamen silineceğini gösterme çabasıdır.
Aynı durum mezarlıklar için de geçerlidir.”
Bu arada Azerbaycan barbarlığı Surb Ghazancetsots Kilisesi’nin mezarlığına da ulaştı.
Artık uydu fotoğraflarında mezarlık yok.
Mezarlık tamamen tahrip edildi.
İşte o zaman Uluslararası Adalet Divanı, Azerbaycan’ı Ermeni kültürel mirasına yönelik saldırıları önlemeye zorladı ve cezalandırmaya karar verdi.
“Aslında bu, Şuşi’nin en eski mezarlığıdır, orada kazılar gerçekleştirdik, mezar taşlarını açtık, Şuşi’nin en eski Ermenice yazıtı var orada, 18. yüzyılın ortalarından kalmadır ve bunların hepsi tahrip edildi.
Taşları topladılar ve alanı buldozerle düzleştirdiler.
Yani Şuşi’nin en eski Ermenice kaydı artık mevcut değil.”
ICOMOS-Ermenistan’ın (Uluslararası Anıtların ve Simgesel Yapıların Korunması Komitesi) genel müdürü Gagik Gürcüyan, hem Azerbaycan, hem de Ermenistan tarafından kabul edilen uluslararası kurumların sözleşmelerinin işe yaramadığının bir sır olmadığını söylüyor.
UNESCO’nun da Azerbaycan üzerinde hiçbir etkisi olmadığını söylüyor.
“Medeni bir ülkeyle karşı karşıya değiliz, bu yüzden işe yaramıyor.
Ayrıca birçok konuyu gündeme getirmeye çalıştık, ufak başarılar oldu, ancak sonuç etkisiz oldu.”
Kendimiz haklarımızı korumak için imkânlarımızı tam olarak kullanmadığımız sürece, başkalarından talepte bulunamayız. Gürcüyan, devlet idare organımızda miras meseleleriyle ilgilenen etkili bir yapıya sahip olmadığımız sürece, tüm açıklamaların ve formülasyonların bir etkisi olmayacağını belirtiyor.
“Bu konuyla ilgilenecek güce sahip olan ve hiçbir bakanlığa ait olmayan bir yönetim organı gerekli.
Ermenistan örneğinde tarihi ve kültürel miras açısından zengin olduğumuz için, uzmanlarla donatılmış ayrı bir yapıya sahip olmamız gerekiyor.
Bir araya gelerek ülkemizin bu alanda yürütmesi gereken politikayı ortaklaşa oluşturmaya çalışmamız gerekecek.”
Cezasız kalan Azerbaycan, Şuşi bölgesinin Karintak köyünü, eski mahalleleri, su kaynakları, sivil altyapısı ve doğal çevresiyle tamamen yok etti.
Google Earth uydu servisinin güncellenen fotoğraflarında, köyün merkezine dikilen 2. Dünya Savaşı anıtının yıkıldığı açıkça görülüyor.
Bazı toplum merkezleri silindi.
Ortaokul, anaokulu, kültür evi, sağlık ocağı, köy binası.
Köyde Şuşi Çocuk Müzik Okulu’nun bir şubesi faaliyet gösteriyordu.
Birinci Artsakh savaşından önce köyde 161 hane ve 701 sakin bulunurken, 2019 yılı itibarıyla 161 hane ve 667 sakin bulunmaktaydı.
Yer ile yeksan edilen alanda 1841 yılında inşa edilen Meryem Ana Kilisesi ve 1838 yılında Hakob Simonyan’ın Karkar Nehri üzerine yaptırdığı Simonents köprüsü ayaktadır.
Farklı tahminlere göre Azerbaycan, kiliseler, haçkarlar ve kaleler de dâhil olmak üzere, 4.000 ila 6.000 Ermeni anıtını kontrol ediyor.
BM kültür örgütü UNESCO’nun Artsakh’a girmesine izin verilmedi.
