Anayasa, Ermenistan-Azerbaycan müzakerelerinin yeni aşamasında bir oyun kartıdır
Birkaç gün önce, Washington’da ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı James O’Brien ile yapılan bir dizi görüşmenin ardından, Azerbaycan Cumhurbaşkanı’nın özel temsilcisi Elçin Amirbekov, Bakü’nün Ermenistan ile barış anlaşması imzalanması konusundaki resmi tutumunu kamuoyuna açıkladı.
Amirbekov, Radyo Azatutyun’un bölge muhabiri ile yaptığı görüşmede, Ermenistan Anayasası değiştirilinceye kadar barış anlaşmasının imzalanmasının imkansız olduğunu belirterek, Aliyev’in, Ermenistan Anayasasının Azerbaycan’a karşı toprak iddiaları içerdiği ve şu anda barış süreci önündeki tek engel olduğu tezini tekrarladı.
Ancak uzmanlara göre, Azerbaycan barış anlaşması imzalamaya hiç de hazır değil, bu nedenle süreci yapay engellerle iptal etme veya uzatma yaklaşımını benimsedi.
Batılı, özellikle de Amerikalı yetkililer, Erivan ve Bakü’ye bir an önce barış anlaşması imzalanması çağrısında bulunuyor.
Bazı uzmanlar, Amerikan tarafının bu konudaki aktifleşmesinin genellikle kısa ömürlü olduğuna dikkat çekiyor.
Onlara göre Amerikan tarafının arabuluculuk çabaları ve telaşı, Kasım ayında ülkede yapılacak seçimler nedeniyle son dönemde yoğunlaştı.
Ancak Güvenlik Politikası Araştırma Merkezi Başkanı siyaset bilimci Areg Koçinyan, “Seçim olmasa bile son iki üç yılın deneyimi ABD’deki aktivizmin kural olarak çok kısa sürdüğünü gösteriyor.
Ancak bu kısa süreli faaliyet bile sorunu çözebilirse, bizim için somut bir başarı olacaktır.
Çünkü şu anda masada çok net bir konu var.
Bu, anayasayla ilgili taleptir ve bu talebin aşılmasıdır.
Rusya Federasyonu Güvenlik Konseyi Sekreteri Sergey Shoigu’nun Bakü’ye yaptığı çalışma ziyareti çerçevesinde dün yapılan görüşmelerde Batı’nın Güney Kafkasya’da güvenliğin inşası sürecine çok aktif müdahale etme girişimleri ve özellikle “Kuzey-Güney” koridoru görüşüldü.
Shoigu’ya göre, Güney Kafkasya’daki durumun istikrara kavuşturulması açısından önemli olan “3+3” formatı başta olmak üzere, ulaştırma projelerine atıfta bulunuldu.
Ermenistan’la yapılan ve redaksiyonlu 10’uncu versiyonu Erivan’a gönderilen barış anlaşması da görüşme konusuydu.
Temmuz ayında Ermenistan, Azerbaycan’dan barış anlaşmasına ilişkin 10’uncu tavsiye paketini almıştı.
Ermenistan Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ani Badalyan, bu konuda Ermenistan’ın karşı önerilerinin geliştirilme aşamasında olduğunu söyledi.
Daha önce 7 Haziran’da Ermenistan Dışişleri Bakanlığı, Ermenistan ile Azerbaycan arasındaki barış anlaşmasının imzalanacak olgunluğa ulaştığını, Ermenistan tarafının anlaşmayı önümüzdeki ay tamamlayıp, imzalamak için yapıcı ve yoğun bir şekilde çalışmaya hazır olduğunu açıklamıştı.
Süreç oldukça dinamik, bazen ilerleme oluyor, bazen olmuyor.
Ermenistan Güvenlik Konseyi Sekreteri Armen Grigoryan gazetecilere verdiği brifingde, “Çalışıyoruz”,- dedi.
Bu arada Güvenlik Politikası Araştırma Merkezi başkanı siyaset bilimci Areg Koçinyan, Azerbaycan’ın Barış Anlaşmasının imzalanmasının iptal edilmesi veya uzatılması konusunda yapay engeller yarattığını belirtmektedir.
Siyaset bilimciye göre Anayasa konusu yine bu eğilimle gündemde.
Yani Koçinyan’ın deyimiyle şu anda adeta çıkmaza girmiş durumdayız ve bunun sebebi de Azerbaycan’dır.
“Azerbaycan Cumhurbaşkanı’nın kişisel kaprislerine göre, aslında bunu başka şekilde formüle edemem, Ermenistan Anayasası konusuyla ilgili bir ön koşul konmuştur ve şu andan itibaren bunun nasıl olacağını tahmin etmek çok zor.
Dolayısıyla ilave katılıma ihtiyaç var, evet, bu “kaprisin” üstesinden gelmek için her şeyi yapmalı, tüm ortaklarımızla birlikte çalışmalıyız.
Hatırlatalım ki, 10’uncu teklif paketini göndermeden önce Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, bu yılın Kasım ayına kadar Ermenistan ile barış anlaşmasının imzalanmasının oldukça gerçekçi olduğunu açıklamıştı.
Aynı zamanda, bu belgenin imzalanmasının, Ermenistan Anayasası’nda değişiklik yapılmadan imkânsız olduğunu da kaydetti.
Uzmanlar böyle bir talebe karşı çıkıyor, aynı zamanda bunu teorik olarak görüşecek olsak dahi, bunun haftalar hatta aylar değil, yıllar anlamına geldiğinin açık olduğunu belirtiyorlar.
Siyaset bilimci Areg Koçinyan. “Başka bir deyişle, bu konuşmayı şimdi başlatmak, Barış Antlaşması’nı ve barış sürecini buza yazmakla aynı şeydir.
Azerbaycan’da bunu anlamadıklarından derin kuşku duyuyorum.
Bunu Azerbaycan’da çok iyi anlıyorlar.”
Erivan’ın bu konudaki resmi tutumuna değinecek olursak, Başbakan Nikol Paşinyan’ın defalarca Ermenistan Anayasası’nın barış anlaşmasına engel olamayacağını ifade ettiğini belirtmeliyiz.
Anayasa değişikliğinin ancak kamuya açık olarak mümkün olduğunu ve bu sürecin ancak barış anlaşmasının imzalanmasından sonra gerçekleşebileceğini söyleyen Ermeni yetkililer, Anayasa değişikliğinin müzakerelerin ön koşulu olmaması ve bu konunun barış çözüm sürecini engelleme aracı olarak kullanılmaması gerektiğinde ısrar ediyor.
Ancak bu yılın 24 Mayıs’ında Nikol Paşinyan, 2026 yılına kadar hazır olması gereken yeni Anayasa taslağının hazırlanmasına ilişkin kararı imzaladı.
Hükümet temsilcileri, öyle ya da böyle, uzun süredir Anayasayı değiştirme niyetinin bulunduğunu ve bunun Aliyev’in isteğinden bağımsız olduğunu sürekli dile getiriyorlardı.
Ancak muhalefet, aslında başbakanın, Aliyev’in yeni talebini yerine getirdiğini iddia ediyor ve bu girişimi eleştirmeye devam ediyor.
