Ekonomik hayattaki her türlü değişiklik doğrudan veya dolaylı olarak gayri safi yurt içi hasılanın oluşumunu etkilemektedir. Bu yılın dokuz ayında kişi başına düşen GSYİH yaklaşık yüzde 5 arttı. Uzmanlık alanında endeksin artması hem iç hem de dış faktörlerden kaynaklanmaktadır. Uzmanlar ayrıca Ermenistan’daki gayri safi yurtiçi hasılanın bu rakama dahil olmadığını belirtiyor. İstatistiksel veriler söylenenlerin temelini oluşturuyor.
Resmi istatistiklere göre kişi başına düşen GSYH geçen yılın aynı döneminde 872 bin dram iken, 894 bin 328 dram oldu.(832 dram yerine). Büyüme yüzde 5,2 oldu.
İstatistiksel rakamların arkasında ekonomik gelişmeler var. Ermenistan Devlet Ekonomi Üniversitesi Makroekonomi Bölümü başkanı Sos Khachikyan Radiolur’a şöyle açıklıyor: “GSYİH, belirli bir ülkede bir yıl boyunca yeni yaratılan değerdir. Bir önceki yıla göre Ermenistan’da yüzde 5,2 daha fazla mal ve hizmet üretildi.”
Uzmanlar GSYİH’nın nasıl oluştuğuna özellikle dikkat ediyor. Mesleki tanımlamaya göre kapsayıcı mı değil mi, Ermenistan vatandaşları GSYİH’nın oluşumuna katıldı mı?
Ekonomist, Ermenistan’daki GSYİH’nın pek kapsayıcı olmadığını, az sayıda girişimci tarafından oluşturulduğunu belirtiyor. Uzman bunu istatistiksel verilerle doğruluyor.
“Ermenistan’da 90.000’den fazla kayıtlı girişimci var, ancak bunlardan yalnızca 1.000’i tüm yerli ürünün değerinin %70 ila %80’ini yaratıyor. Bu zaten tehlikeli bir rakam, yani kapsayıcılık nüfus açısından çok iyi değil. Bu anlamda nüfus ekonomik büyümenin etkisini zayıf bir şekilde hissedecektir. Ancak devlet, maliye ve para politikası, sosyal politika, iş dünyasının desteği ve yeniden dağıtım işlevleri aracılığıyla yeniden dağıtımları gerçekleştirebilirse durum değişecektir.”
Maliye Bakanı Vahe Hovhannisyan, Ermenistan Cumhuriyeti’nin 2023 devlet bütçesinin uygulanmasına ilişkin yıllık raporunun parlamentoya sunulması sırasında, vergi gelirlerinin nominal düzeyinin veya gelirlerin mutlak sayısının hiçbir anlam ifade etmediğini belirtti.
“Geçen yıl hepimizin yarattığı toplam değere, yani gayri safi yurt içi hasılaya bakıyoruz ve bunu geçen yılın aynı rakamıyla da karşılaştırıyoruz.”
Orbel Analitik Merkezi uzmanı Mary Boyajyan, kişi başına düşen GSYİH büyümesine özellikle hem toptan hem de perakende ticaret sektörünün katkıda bulunduğunu belirtiyor. GSYİH içindeki payı yüzde 13’tür. Ekonomist, son yıllarda GSYİH büyümesinin ana itici gücünün ticaret ve hizmetler olduğunu ancak diğer sektörlerin de büyümeye katkıda bulunduğunu belirtiyor.
“Aynı dönemde tarım ve işleme endüstrilerinin payları da sırasıyla %11,3 ve %9,8 ile yüksekti ve bu da toplam GSYİH hacminin büyümesine bir ölçüde katkıda bulundu. Büyük paya rağmen tarım hacimleri bir önceki yıla göre %1,2 oranında azaldı.Finans ve bankacılık sektöründe %24,5 ile gayrimenkulle ilgili faaliyet türlerinde %32,3 oranında daha yüksek bir büyüme kaydedildi.” dile getirdi.
Dokuz ayda ekonomik aktivite endeksi yüzde 8,7 arttı.
“Ermenistan’da son 10 yılın en yüksek büyümesi 2022’de kaydedildi. 2023 yılı yıllık verilerine göre büyüme oranı bir önceki yıla göre bir miktar azalarak %8,7 olarak gerçekleşti. 2023 yılının özetlenen verilerinden belli bir değişimin kaydedildiği ortaya çıktı. Buna paralel olarak sektörün cirosunda da ciddi bir artış yaşandı.”
