Kosova ve Donbass’ın art tarafı
Rusya ve Ermenistan Dışişleri Bakanlarının dün düzenlediği ortak basın toplantısında Sergey Lavrov, Artsakh Ermenileri için hangi haklar paketi üzerinde anlaşmaya varılması gerektiğini Donbas örneğini örnek vererek sıraladı ve Kosovalı Sırpların haklarına da değindi.
Bazı uzmanlar, Rusya’nın çatışmaya somut bir çözümden ziyade, Dağlık Karabağ’da statükonun korunmasından yana olmaya devam ettiğine inanıyor.
Onlara göre, Moskova müzakere sürecinin dışında kalmamak için yeni bir taktik benimsedi.
Bir grup uzman, Lavrov’un “yeni” planını farklı yorumluyor.
İyi ya da kötü, herhangi bir teklif Artsakh’ta sakince ve soğukkanlı bir şekilde dinlenir, ancak onların da ilkeli cevapları vardır.
Artsakh’ın eski Dışişleri Bakanı ve cumhurbaşkanı danışmanı Davit Babayan, “Radiolur” ile yaptığı görüşmede Lavrov’un açıklamalarının dipnotlarında komplo aranmamasını öneriyor.
“Öncelikle bu açıklama, Rusya’nın nihai pozisyonu olduğu anlamına gelmiyor, çünkü herkesin bu konuda hemfikir olması gerekiyor.
Hiçbir şekilde Azerbaycan’ın bir parçası olmamız kabul edilemez ve bu konuda ilkeli olmalıyız.
İlke göstermezsek yarın haklardan bahsetmeyecekler.”
Artsakhlı siyaset bilimci Jirayr Azizyan, Lavrov’un açıklamalarında çelişkiler görüyor ve bunların ilk olmadığını belirtiyor.
“Öncelikle, Moskova’nın kendi çıkarlarını tatmin etme mantığıyla hareket ettiğini anlamamız gerekiyor, bu yüzden şaşırmaya gerek yok.”
Jirayr Azizyan’a göre, Dağlık Karabağ’ın bugünkü ablukası, Artsakh’ın herhangi bir sıfatla Azerbaycan’ın yetkisi altında olmasını engelliyor, bu durumda yaşama hakkı bile garanti edilemiyor.
Bu nedenle Azizyan’a göre, uluslararası toplumun desteğiyle kendi kaderini tayin hakkının tanınmasına doğru gidilmesi gerekiyor ve Lavrov’un açıklamalarında kendi kaderini tayin hakkından söz edilmiyordu.
Siyasi yorumcu Armen Bağdasaryan, Lavrov’un Kosova ile karşılaştırmasında Kosova’daki Sırp topluluklarının birliği hakkında konuşmasını çok daha önemli görüyor.
“Bence bizim durumumuzda kesinlikle kabul edilemez, çünkü orada özerklik bile yok, özyönetim var.
İkincisi, Ermenistan’ın bunu bile sağlamasına imkân verecek hiçbir garantisi yok.
Azerbaycan’ın bu konular hakkında konuşmayı reddettiğinden daha bahsetmiyorum bile.
Her halükârda, pratikte uygulanma olasılığı sıfırdır.
Bence Lavrov, evet, Rusya’nın Artsakh’ın güvenliğinin garantörü olmadığını, kendilerinden umut beslemeye gerek olmadığını duyurmak istedi.
Bu sorunu Bakü ile diyalog yoluyla çözmeye çalışmak gerekiyor ve Bakü çıtayı çok düşük tuttu ve herhangi bir özerklik konusunu tartışmıyor.”
Bağdasaryan’a göre gerçek bu ve Lavrov, Rusya’nın vizyon önerisini Azerbaycan’ın kabul edeceğine dair hiçbir garanti vermeden bunu gösterdi ve Batı’nın bunu önermediğini ima etti, kendiniz karar verin dedi, diye sözlerini tamamladı siyasi yorumcu.
Bu arada Davit Babayan, Artsakh’ın varlığıyla birçok ülkenin ilgilendiğini, çünkü Artsakh’ın yokluğunda Rusya da dâhil olmak üzere, birçok ülke için tehlike yaratıldığını belirtiyor.
Babayan, kimseyle düşmanlık beslemeden bunun iyi anlaşılması gerektiğini söylüyor.
“Ukraynalılar ve Ruslar hemen hemen aynı millettir, ancak Donbass, geleceğini Ukrayna’nın bir parçası olarak görmüyor, Artsakh ise kendisini Azerbaycan’ın bir parçası olarak hiç görmüyor.
Yani insanlar kendi kaderini tayin etme hakkına yönelmişse, başka seçenek kalmamıştır demektir.
Aynısı Kosova için de geçerli.”
Babayan, Kosova örneğinde Lavrov’un Kosova’daki Sırp toplumunun hakları ve özerkliği hakkında konuştuğu gözlemiyle ilgili olarak, bunu anlaşılır buluyor, ancak aynı zamanda şunu da belirtiyor:
“Aslında Sayın Lavrov, Kosova’nın ayrı bir varlık olduğunu vurguladı ve bu çok önemli.
Kendi kaderini tayin hakkını kullanmak.
Şimdi Kosova’nın Sırbistan’ın bir parçası olduğundan bahsetmiyorlar, fakat bu farklı bir konu, çünkü Kosovalı Sırplar orada bir azınlık.
Biz bir azınlık değiliz, tanınmasa da kendi kaderini tayin eden bir toplumuz.
Yani her şey yorumlarda.
Dipnotlara bakmanız, profesyonel ve vatansever bir tavır sergilemeniz gerekiyor ki, bu çok önemli.”
Bu nedenle normal bir şekilde dinliyoruz ve ilkeli bir şekilde bunun kabul edilemez olduğunu söylüyoruz diyen Babayan, önemli olanın Artsakh’ın ve halkın, tercihen birlikte kurtuluşu olduğunun altını çiziyor.
